Krzyżówka Anas platyrhynchos
Krzyżówka jest to najbardziej znana i pospolita kaczka. Posiada dużą i krępą sylwetkę. Dziób i głowa duże, ogon krótki. Samiec w szacie godowej pięknie ubarwiony. Brzuch, grzbiet i skrzydła szare. Ogon biały, kuper czarny. Środkowe, czarne pióra ogona (sterówki) zawinięte do góry. Pierś czarna, na szyi wąska biała obroża. Głowa metalicznie zielona mieniąca się w różnych odcieniach. Dziób ciemnożółty zakończony czarnym paznokciem. Nogi samca i samicy pomarańczowe, między palcami błony pławne. Samica cała w odcieniach brązu, silnie strychowana. Głowa płowa z wyraźniejszą, odciętą czapeczką i brwią. Dziób ciemnożółty zawsze z różnej wielkości ciemnymi plamami na górnej części. Cechą charakterystyczną dla tego gatunku jest niebieskie lusterko zamknięte w dwóch równoległych białych pasach na skrzydle (na lotkach drugorzędowych). Cecha ta jest wspólna dla obu płci i dobrze widoczna w locie. Dodatkowo samiec latem przepierza się do szaty spoczynkowej. W okresie tym przyjmuje barwy samicy, odróżnia go w tej szacie przede wszystkim kolor dzioba, który się nie zmienia.
Gatunek ten gniazduje w całej Europie. Uważa się, że jest to gatunek osiadły, jedynie północnoeuropejskie populacje przemieszczają się na południe. W Polsce jest kaczką szeroko rozpowszechnioną, średnio liczną. Jej polska populacja szacowana jest na około 180 - 320 tysięcy par. Na Mazurach występuje na wszelkiego rodzaju zbiornikach wodnych i ciekach znajdujących się w różnych siedliskach, niestroniąca nawet od dużych kompleksów leśnych czy miast. Kaczka ta zimuje często w dużych stadach, dobrze znana przez wszystkich zimą i jesienią w miastach w miejscach, gdzie woda nie zamarza. Największe obserwowane stada w Olecku liczą nawet 1 700 osobników.
Krzyżówka posiada gniazdo zawsze dobrze ukryte. Zakłada je w różnych siedliskach, zazwyczaj na ziemi pod osłoną roślinności. Niejednokrotnie gniazda znajdowano w różnych innych miejscach, np. w obszernej dziupli czy na budynkach. W gnieździe samica składa nawet kilkanaście jaj, jednak zazwyczaj około 10. Wysiadywanie trwa 22 - 26 dni, wysiaduje wyłącznie samica. Pisklęta krzyżówki są zagniazdownikami, czyli opuszczają gniazdo od razu po wykluciu. Pisklętami opiekuje się wyłącznie samica. Samce w tym czasie łączą się w grupy i zaczynają pierzenie do szaty spoczynkowej. Pożywienie krzyżówki stanowią przede wszystkim rośliny, pokarm zwierzęcy stanowi mniejszą część. Obserwowano również spożywanie przez krzyżówkę żab czy małych gryzoni. Mało kto wie, że krzyżówka to gatunek również o aktywności nocnej. Często można obserwować wczesnym rankiem jak ptaki zlatują nad wodę np. z rżyska po kukurydzy, na którym żerowały nocą. Dodatkową ciekawą cechą kaczek jest spanie - u ptaków tych tylko jedna połowa mózgu śpi, a druga nie. Dzięki temu krzyżówka może cały czas zachować czujność i jednocześnie odpoczywać.
Gatunki podobne: charakterystyczne ubarwienie samca powinno wykluczać pomylenie z innym gatunkiem. Samica podobna do innych samic takich gatunków jak: krakwa Mareca strepera, rożeniec Anas acuta, płaskonos Spatula clypeata, cyranka Spatula querquedula, cyraneczka Anas crecca.
Autor fotografii: Dawid Cząstkiewicz.