|
Wycieczka po Olecku
1. Centrum miasta
Jesteśmy na Placu Wolności. Dawniej pisano, że był to jeden z
największych w Europie rynek o wymiarach 255x215x228x255 metrów.
Rozplanowano go wg zasad urbanistyki średniowiecznej (z naroży
wybiegają po dwie ulice stanowiące przedłużenie pierzei rynkowych).
Niegdyś służył za miejsce targów bydła i koni. Już najstarsze dzieło
historyczno-geograficzne Caspara Hennenbergera z 1595 roku dotyczące
przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel"
wspomina jako osobliwość rozmiary oleckiego rynku i przytacza
legendę, według której ówczesny starosta straduński,
 Wawrzyniec
von Halle, założył się z kimś zamożnym o większą sumę, że jeżeli
stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie
będzie widoczny z jego drugiego krańca. Obecnie Środek placu zajmuje
park z pomnikiem z 2000 r. wzniesionym w hołdzie wszystkim tym,
dzięki którym żyjemy w pokoju i wolnej Ojczyźnie (...).
Park jest w części pozostałością po cmentarzu, w środku którego, na
wzniesieniu, stał gotycki kościół (rozebrany po zniszczeniu go w
czasie ostatniej wojny). Obecnie w tym miejscu góruje nad miastem
nowa świątynia katolicka. W alejce oddzielającej teren kościelny od
parku znajduje się budynek dawnego ratusza z 1818r. Wokół placu
zlokalizowany jest pasaż handlowy, Punkt Informacji Turystycznej,
Regionalny Ośrodek Kultury „Mazury Garbate” oraz urzędy publiczne.
2. Ulica Grunwaldzka
Jedna z ulic prostopadle odchodzących od Placu Wolności. Przy ul.
Grunwaldzkiej 7 znajduje się zabytkowy dom mieszkalny z II połowy
XVIII w. o konstrukcji szachulcowej. Młyn wodny znajduje się za
mostem na rzece Ledze. Kiedyś wodny obecnie elektryczny jest
własnością prywatną. Na froncie budynku, nad balkonem znajduje się
data wybudowania - 1895r.
3. Ulica Młynowa - Mazurska
Boczna uliczka prostopadła do ulicy Grunwaldzkiej. Poruszając się
wzdłuż niej można obejrzeć przedwojenną zabudowę miasta. Stare domy,
jak rodzynki w cieście, dodają smaku monotonii współczesnej zabudowy
jednorodzinnej.
4. Ulica Zamkowa
Zespół Kościoła Parafialnego p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego–
kościół noegotycki wybudowany w latach 1859-1861 jest widoczny z
daleka dzięki wieży kościelnej. Konsekrowany w 1862r. Zabudowania
murowanej kaplicy pochodzą z II połowy XIX w. Wieżę dobudowano ok.
1920 roku. We wnętrzu znajduje się ciekawy drewniany ołtarz. Proszę
zwrócić uwagę na ostre łuki w oknach. Do wypełnienia ażurowych
otworów okiennych zastosowano delikatne maswerki [niem., got. motyw
dekor. składający się z elementów geom. (laskowania tworzące koła,
odcinki koła,stylizowane trój- lub czteroliście, rybie pęcherze),
wykonany w kamieniu lub cegle, przeważnie jako wypełnienie górnych
partii okien i balustrad, także (ślepy maswerk) wypełniający pola
ścienne; maswerki występują także w snycerstwie (dekoracje mebli) i
złotnictwie]. Obok kościoła znajduje się kapliczka, a w środku
dębowy krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Po zaobserwowaniu- 10
września 1981 r.- wycieku z krzyża („krople krwi”) to miejsce kultu
- Sanktuarium Krzyża Świętego (od 13 maja 1994 r.). Kilkadziesiąt
metrów dalej znajdują się budynki Zespołu Szkół Technicznych (po
lewej) i budynek dawnego Sądu Okręgowego (po prawej), w którym
mieści się obecnie komisariat policji.
5. Plac Zamkowy
Na tym miejscu w 1654 r. starosta książęcy Krzysztof Albrecht von
Schönaich rozpoczął budowę okazałego zamku. Przez wiele lat służył
on jako siedziba kolejnych starostów książęcych. Kiedy w XVIII wieku
zamek zaczął podupadać, po likwidacji urzędu starostów książęcych,
przekazano go stadninie państwowej. W 1822 zamek spłonął i nie
został odbudowany. Pod koniec XIX w. ruiny zamku zostały usunięte, a
w ich miejscu w 1897 stanął budynek starostwa powiatowego. W latach
osiemdziesiątych XX w. przeprowadzono wykopaliska, w których odkryto
fragmenty konstrukcji siedemnastowiecznego zamku z wyrazistą basztą.
Obecnie w budynku mieści się Zespół Szkół Technicznych i Wszechnica
Mazurska- niepaństwowa uczelnia wyższa. Na tym terenie znajdują się
pozostałości z czasów przed lokacją miasta (1560), relikty zamku z
okresu XVI-XVIII w.; fragmenty umocnień ziemnych, bastionowych,
nowożytnych i budynek dawnego starostwa. Ten ostatni jest ciekawym
przykładem publicznej budowli neogotyckiej terenu dawnych Prus
Wschodnich. Warto zwrócić uwagę na styl architektoniczny budynku. To
neogotyk, faza strukturalna, wyraz siedzib typu „zamkowego”, o czym
świadczą ostre łuki w okiennicach i sklepienie krzyżowo-żebrowe w
wejściu do budynku.
6. Kamienny i drewniany mostek
Po prawej mijamy kawiarnię i wychodzimy na brzeg rzeki Legi , nad
którą w tym miejscu przerzucony jest kamienny mostek. Przy moście
(od strony miasta) rozpoczynają się szlaki turystyczne Ziemi
Oleckiej. Nie przekraczając mostu skręcamy w prawo i idziemy wzdłuż
rzeki. Mijamy długi, drewniany mostek, który był wielokrotnie
przebudowywany (ostatnio w 2001 r.). Tutaj możesz zobaczyć ptaki
gniazdujące w okolicznych trzcinach (np. kaczki krzyżówki, perkozy,
łyski). Warto przystanąć, by poobserwować zwyczaje tych urokliwych
ptaków.
Zimą łabędzie nieme wchodzą aż na mostek – trudno przejść bez
„wykupnego” chleba. Warto dodać, że to doskonałe miejsce do
obserwacji dwóch ekosystemów- jeziora i rzeki, ponieważ w tym
właśnie miejscu rzeka Lega wypływa z jezioro Oleckie Wielkie. Po
przejściu mostku znajdujemy się na popularnym trakcie spacerowym
olecczan. To fragment oznaczonej trasy przyrodniczej, tzw.
Wiewiórczej Ścieżki, wiodącej wokół jeziora. Przed plażą miejską - z
widoczną skocznią - idziemy schodami pod górę.
7. Ulica Park
W Olecku przykuwa uwagę przede wszystkim jezioro z unikalnym molo i
skocznią oraz zespół obiektów sportowych położonych w pięknym parku
miejskim. Zespół sportowo-rekreacyjny tworzą stadion, boiska, dawny
hipodrom, korty i oryginalne kąpielisko. Nie opodal stadionu
zobaczymy zadaszoną altankę. Kiedyś było to miejsce komisji
sędziowskiej zawodów hippicznych.
 Na półrotundę poprowadzą nas
kamienne schody. Do naszych czasów zachowała się kamienna półrotunda
– pozostałość po pomniku żołnierzy niemieckich poległych pod
Oleckiem w czasie I wojny światowej. Zespół rekreacyjno – sportowy,
który w części mieści się na terenach Parku Sportu i Rekreacji.
Przechodząc wiaduktem zwróćmy uwagę na pozostałość po linii kolei
wąskotorowej.
Pomnik z całym kompleksem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał
około 1927 roku. Olecki monument, drugi pod względem wielkości w
Prusach Wschodnich, wystawiony został z inicjatywy ówczesnego
starosty dr. Wachsmanna. Jego wymowę polityczną jednoznacznie
określał napis, jaki widniał na całej długości wewnętrznej strony
półkolistego kamiennego muru, złożony z dużych brązowych liter:
“Boże, usłysz nasze błagania i spraw, ażeby znowu powstały silne
Niemcy”.
8. Ulica Słowiańska
Na tej ulicy warto obejrzeć zabytkowe zabudowania szkół. Po lewej
stronie znajduje się przedwojenny budynek szkoły z 1925 r. Dziś
uczęszczają do niej oleccy gimnazjaliści. Po prawej stronie znajdują
się zabudowania dawnego szpitala - obecnie Ośrodek Szkolno -
Wychowawczy dla Dzieci Głuchych. Od lat posesja tej szkoły zbiera
laury w konkursie „Mieszkajmy piękniej”.
9. Cmentarz
Cmentarz ewangelicki- przedwojenny cmentarz wyznaniowy. Na jednej z
alejek znajduje się odrestaurowany w 2003 r., przedwojenny pomnik
poświęcony żołnierzom z wojen prusko- austriackich i prusko-
francuskich (1866 i 1870/71).Obok znajduje się również kwatera
wojenna żołnierzy z I wojny światowej.
10. Wieża ciśnień
Po przejściu cmentarza ewangelickiego widzimy przedwojenną wieżę
ciśnień. Wieża ciśnień ze zbiornikiem wyrównawczym wybudowana na
przełomie XIX-XX w. Stacja pracowała nieprzerwanie od 1907 do
czerwca 2006 roku. - Do 1956 roku wyposażona była w trzy studnie
głębinowe oraz dwa niezależne ciągi uzdatniania wody. Źródłem
zasilania agregatów pompowych był gaz koksowniczy wytwarzany na
miejscu z węgla. Dopiero po 1945 roku zastosowano silniki i pompy
zasilane energią elektryczną. W 2006 roku wykonano remont wieży oraz
zbudowano nową stację uzdatniania wody. Wieża znajduje się na
terenie urokliwego osiedla domków jednorodzinnych.
Autor: S. Czajkowski
|
